ساختمان هوشمند (Smart) یا در واقع سیستم هوشمندسازی ساختمان BAS (برگرفته از Building Automation System) کنترل یکپارچه بخش های مهم و مختلف یک ساختمان اداری، تولیدی، تجاری یا حتی مسکونی است که توسط مجموعه ای از نرم افزارها، سخت افزارها و تجهیزات مکانیکی و الکترونیکی صورت می پذیرد.
بهتر است قبل از پرداختن به ماهیت هوشمند سازی ساختمان در مورد دلایل بروز این پدیده و تکنولوژی اندکی بحث کنیم. بشر امروز مدام در حال پوئیدن برای کسب رفاه و راحتی بیشتر است. در خانه های امروز برای اینکه صدای گوشنواز موسیقی را بهتر بشنویم بلند نمی شویم تا ولوم روی دستگاه را حرکت دهیم، بلکه با استفاده از یک ریموت کنترل کوچک آن را تنظیم، کنترل و اصطلاحاً مانیتورینگ می کنیم.
همه چیز به همین منوال پیش می رود. تمام تجهیزات و سیستم های موردنیاز برای رفاه و آسایش کاربران به گونه ای رشد و تغییر می یابند تا حداکثر راحتی را ارزانی آن ها کنند. از طرفی مبحث دیگری که در طراحی و ساخت تمامی سیستم ها مدنظر دولت ها و سازمان هاست مبحث انرژی است. اینکه به هر طریقی با حداقل میزان مصرف انرژی های طبیعی جهان، حداکثر کارایی و اثر تولید گردد. به همین منظور سیستم های هوشمند سازی ساختمان روانه بازارهای جهانی شده اند. این سیستم ها قادرند تمام اجزای یک ساختمان اعم از:
را تحت نظارت و کنترل داشته باشند.
هوشمند سازی ساختمان عبارت است از مانیتورینگ و کنترل جامع یک ساختمان با استفاده از تلفیق نرم افزارها و سخت افزارها، ارائه بالاترین میزان رفاه و رضایت به کاربران بر اساس شناسایی نیاز آن ها، به گونه ای که در خلال این مزایا، چرخه آب و برق را نیز بهبود بخشد.
با توجه به پیشرفت تکنولوژی و استفاده از نرم افزارهای مدرن، درصد خطای سیستم های تحت کنترل BAS بسیار پایین بوده و عملاً می توان آن را در حد صفر دانست.
هم چنین طبق آمارها، میزان افزایش صرفه جویی انرژی در صورت استفاده از سیستم های هوشمند بالغ بر 50 درصد است که می تواند در دنیای امروز و با توجه به بحران های آب و برق قابل توجه باشد. یک سیستم هوشمند ساختمان قادر است ساختمان و تجهیزات مربوط به آن را در ساعات خالی از سکنه شناسایی و مدیریت نماید. این شناسایی از طریق حسگرها (Sensors) صورت می پذیرد که دارای انواع و اقسام مختلفی می باشند. از قبیل:
کنترل نیز توسط کنترل کننده های سیستم هوشمند صورت می پذیرد که دیتاهای دریافتی از حسگرها را پردازش کرده و بر اساس نرم افزارهای داخلی خود اقدام می نمایند. انواع کنترل کننده های سیستم ساختمان هوشمند نیز از قرار زیر است:
یکی از موارد اساسی در تامین رفاه حال کاربران در یک محیط، تنظیم درجه حرارت و دمای آن محیط است. دمای رفاه برای انسان در حدود 23 الی 25 درجه سانتی گراد معرفی شده است. ساختمان های هوشمند قادرند با مصرف حداقل میزان انرژی، در کمترین زمان ممکن این دما را برای کاربران تامین نمایند.
نحوه کار این سیستم ها به گونه ای است که می توانند با استفاده از ترموستات های هوشمند، درجه حرارت داخل و بیرون را شناسایی نمایند. بدین ترتیب، با رساندن دمای داخل به دمای رفاه با برنامه ریزی صورت گرفته به صورت منوآل یا اتوماتیک، عمل می نمایند. هم چنین سیستم هایی همچون سیستم های Air Handlers نیز قادرند با تلفیق و ترکیب هوای بیرون و هوای بازگشتی، تهویه مطبوع مناسبی را برای محیط ایجاد نمایند.
فرض کنید برای مدتی از ساختمان خارج می شوید. سیستم هوشمند ساختمان قادر خواهد بود با استفاده از سنسورهای ویژه عدم وجود سکنه در ساختمان را شناسایی کند. بدین ترتیب به صورت خودکار سیستم های سرمایشی و گرمایشی از کار خواهند افتاد تا اتلافی در انرژی صورت نپذیرد.
یا فرض کنید به اشتباه پنجره ای باز مانده باشد. پرواضح است که دمای کنترلی توسط سیستم های سرمایشی و گرمایشی دچار تغییر خواهد شد. اگر کولری در حال کار کردن باشد، در چنین شرایطی هوای گرم به مرور وارد منزل شده و سبب افزایش درجه حرارت و افزایش عملکرد کولر خواهد گردید. سیستم هوشمند ساختمان به سهولت این تناقض را درک کرده و پنجره های باز را خواهد بست.
مساله دیگری که در مورد سیستم هوشمند سازی ساختمان بسیار مورد توجه است امکان مانیتورینگ و کنترل از راه دور توسط شبکه نت است. با استفاده از این قابلیت به آسانی می توانید قبل از رسیدن به ساختمانی که مدت ها خالی بوده و روشنایی، درجه حرارت و … آن دور از حالت متعارف است را کنترل و تنظیم نمایید. می توانید با استفاده از گوشی هوشمند خود از هرکجای دنیا سیستم های سرمایشی و گرمایشی، سیستم های روشنایی، اطفای حریق و … را نظارت کرده و تنظیم کنید.